Een huis voor altijd. Nieuwe inzichten over Romeinse begrafenisrituelen en herinneringscultuur met aandacht voor Valkenburg ZH en archeologisch materiaal uit Romeins Nederland

Museumpark Acheon Archeonlaan 1 Alphen a.d. Rijn

Veel meer dan vandaag, was de dood een onderdeel van het dagelijks leven van de Romeinen. De mensen werden minder oud, het sterftecijfer lag hoger en in sommige gevallen was het eervoller om zelf een einde aan je leven te maken, dan om in schande verder te gaan. In deze lezing ga ik in op de relatie van de Romeinen met de dood. Hoe keken ze er tegen aan?

Hoe zag een Romeinse begrafenis er uit, wat voor rituelen hadden ze en waar vonden de doden hun laatste rustplaats? Wachtte na de dood een eeuwig toeven in de Elysische velden, of een gruwelijk verblijf in de Tartarus? Hoe hielden de Romeinen de herinnering aan een dierbare overledene levend? Aan de hand van verhalen van antieke auteurs, inscripties en archeologische overblijfselen wordt een beeld geschetst van hoe de Romeinen met de dood omgingen in de late Republiek en vroege Keizertijd. In deze lezing worden nieuwe inzichten gepresenteerd en is er aandacht voor Valkenburg ZH en archeologisch materiaal uit Romeins Nederland.

Excursie langs de Limes, Hortus Populus, met een tussenstop in Grand Café De Haven, Zwammerdam

Hortus Populus

De excursie wordt georganiseerd door Vrienden van Archeon en is in principe alleen voor de Vrienden van Archeon. Als je nog geen "Vrienden van Archeon" lid bent, overweeg dan om lid te worden.

Of neem anders even contact op met Erik Elshout.
Consumpties zijn verder voor eigen rekening

Over de excursie:
De Neder-Germaanse Limes is Unesco werelderfgoed en dat betekent dat er langs de Limes van alles te zien en te doen is. Een goede reden om eens met de Vrienden van Archeon op verkenning te gaan. We gaan naar de Hortus Populus met een tussenstop in Grand Café de Haven in Zwammerdam.
Een excursie stroomopwaarts langs de limes. We gaan met eigen vervoer en dat mag met de auto of meerijden of nog beter, met de fiets!

Als eerste bezoeken we het Grand Café De Haven. Dit is de plek waar de beroemde Zwammerdam schepen gevonden zijn en het castellum Nigrum Pullum lag
Op deze plek liggen dus ook de roots van het idee voor Archeon. Het Grand Café wordt gerund door cliënten van Ipse de Bruggen die ook de gerechten bereiden. Hier vind je ook vitrines met een uitstalling van Romeinse vondsten. Het feit dat dit allemaal op deze plek zelf is gevonden maakt het heel bijzonder. We drinken er een kopje thee, koffie of fris en kunnen er rondkijken. Het is wel een korte tussenstop, kom er gerust nog eens langs.
We vervolgen de route langs de Oude Rijn, verder stroomopwaarts en komen in Bodegraven.

We gaan naar Hortus Populus om daar de Romeinse pluk-en oogsttuin en de Romeinse soldatenbarak te bekijken. Architect Gert Jacob de Graaf neemt jullie mee in zijn ontwerp van hout en leem.
De soldatenbarak is gebouwd door een klein bouwteam van vrijwilligers, waarvan Gert Jacob zelf deel uitmaakt. Verder kunnen we rondkijken in de Romeinse pluk-en oogsttuin waar de oogst er op zijn mooist zal bijstaan. De tuin wordt door vrijwilligers gerund en lokale bewoners kunnen er terecht voor lokaal geteelde onbespoten groenten, fruit en kruiden. Kortom, een leuk en gezellig middagje bij onze Romeinse buren. We gaan zeker nog leuke ideeën op doen.

Potscherven en Prototalen, Archeolinguïstiek voor beginners. De taal van onze voorouders

Archeologiehuis Zuid-Holland bij Archeon

Wat weten we over prehistorische talen waar geen letter van bewaard is gebleven? Hoe verbind je woorden aan mensen en culturen waar alleen botten en potscherven van zijn overgebleven? En welke prehistorische migraties liggen eigenlijk aan de basis van het huidige taallandschap? In deze lezing neemt taalwetenschapper Simon den Hertog je mee in de wereld van de archeolinguïstiek, de samenwerking tussen taalkunde, archeologie en genetica. Aan de hand van voorbeelden uit het Indo-Europees (de gemeenschappelijke voorouder van onder meer het Nederlands, Latijn, Grieks en Sanskriet) laat hij zien hoe onderzoekers vandaag de dag samen proberen om ongeschreven talen te verbinden aan archeologische culturen en genetische migraties.

Zo ontstaat er een rijker, interdisciplinair beeld van een prehistorisch verleden dat geen woorden naliet, maar veel te zeggen heeft.

VVvA Archeologiereis 2025 – programma

Buitenland

Locatie en bestemmingen dienen nog gekozen te worden door de deelnemers welke de enquête gaan invullen.
De voorlopige bestemmingen zijn:
A. Wenen en Slowakije
B. Napels, Pompei, Herculaneum, Baia
C. Parijs, Versailles

Lees hier het uitgebreide programma, kostenoverzicht en de enquete: https://www.vrienden-archeon.nl/wp-content/uploads/2024/12/Eerste-opzet-betreffende-VVvA-archeologiereis-in-2025-enquete-leden.pdf

Mocht je serieus interesse hebben om in 2025 ook mee te gaan met onze groep, vul dan de hieronder genoemde vragen in en mail die naar communicatie@vrienden-archeon.nl

Vleermuizenexcursie door IVN op het Museumpark met een korte lezing.

Museumpark Acheon Archeonlaan 1 Alphen a.d. Rijn

Locatie: Archeologiehuis Zuid-Holland, naast de entree van Museumpark Archeon.

Archeonlaan, 2408 ZB, Alphen aan den Rijn.

Over de lezing:

In Museumpark Archeon is veel natuur. Naast de veldjes met historische beplanting is er ook veel ruimte voor bosschages, fruitbomen en bloeiende natuur. Dit is aantrekkelijk voor veel insecten en dieren die weer van insecten leven, zoals: Vleermuizen!

Vleermuizen zijn misschien wel de minst bekende bewoners van Archeon. Wie de eer heeft om ’s avonds heel laat nog in Archeon te zijn, zal ze zeker weleens zien vliegen. Ik wel! In de geschiedenis kennen we vleermuizen vooral uit sprookjes en legendes. Daar spelen ze meestal niet de rol van de held maar hebben een meer duistere kant. Dat is niet terecht, vleermuizen lijken misschien eng, maar ze zijn helemaal niet griezelig!

Tijdens deze lezing en excursie worden feiten en fabels besproken en wordt de sleutelrol die vleermuizen in de natuur hebben duidelijk. Nieuwsgierig geworden? Meld je dan aan. Na een korte presentatie in het Archeologiehuis gaan we naar buiten om de vleermuizen te zien en te ‘horen’.

De lezing begint in verband met de zonsondergang een half uur eerder. Aanvang 19:30, de zaal is op 19:00 open met koffie of thee

ALV 1 november 2025 – dagprogramma

Museumpark Archeon, In de Romeinse Herberg

Agenda ALV 1 november 2025:

* Opening, vaststelling agenda
* welkom aan leden, ereleden, 25-jarig jubilarissen
* Verslag voorgaande vergadering
* Bestuursaangelegenheden
- Rooster van aftreden
- Bestuurslid Hoofd Vrijwilligers
- Vacatures bestuursleden Communicatie en Fondsen/vriendenwerving
* Beleid 2025 - 2030
- Voortgang
- Vrijwilligersbeleid
* Activiteiten 2025
* Jaarplan 2026
* Lustrumprogramma 2026
* Jaarplannen per vrijwilligers-groep
* Begroting 2026
* Archeon 2025 - 2026 - Jack Veldman
* W.v.t.t.k.
* Rondvraag
Sluiting

Workshop 1 november: Vrijwilligersbeleid bij VVvA

Museumpark Archeon, In de Romeinse Herberg

Vrijwilligersbeleid

- toelichting door het bestuur, bedoeld ter voorbereiding op de behandeling van dit punt tijdens de ALV, gelegenheid tot stellen van vragen, maken van opmerkingen

Het strategisch steekspel tot redding van de wereldberoemde Zwammerdamschepen, gekende en ongekende feiten, van reddingsactie in 1974 tot het Archeon van nu!

Museumpark Archeon, In de Romeinse Herberg

Toen in 1974 de Romeinse schepen bij Zwammerdam werden opgegraven, dreigde een unieke vondst van wereldformaat verloren te gaan. Officiële instanties, bestuurders en zelfs universiteiten zagen geen mogelijkheid om de schepen te redden. Toch lukte het om binnen twee weken ruim fl. 280.000,- bijeen te brengen.

Het initiatief kwam van architect Latief Perotti. Aangespoord door zijn zonen Aldo en Remo, 10 en 8 jaar, die zeiden: "Pap, als niemand het doet, dan doe jij het toch?", zette hij alles op alles om de redding mogelijk te maken. Met de steun van de pers, lokale bestuurders en zelfs koningin Juliana werden zes schepen veiliggesteld. Wat onmogelijk leek, werd werkelijkheid!

Die reddingsactie is het fundament voor wat later Museumpark Archeon zou worden. In de jaren die volgden ontstond een keten van initiatieven en stichtingen - van het Forum Romanum Albanianum en de Stichting voor Experimentele Archeologie. Dit was in 1986 de basis voor de uiteindelijke oprichting van het themapark Archeon.

In zijn lezing neemt Latief Perotti u mee achter de schermen van dit proces.

Lezing 2 december: Van Myra tot Munkaþverá: De Vreemde Geschiedenis van Sint Nicolaas

Archeologiehuis Zuid-Holland bij Archeon

Sinterklaas is tegenwoordig zo vanzelfsprekend dat je haast zou vergeten dat zijn succesverhaal eigenlijk best wel buitengewoon is. Het feit dat juist deze Oost-Romeinse bisschop uit de tijd van Constantijn de Grote nog steeds kind aan huis is door heel Europa – zelfs in overwegend ‘protestantse’ landen! – hangt niet zozeer samen met de historische figuur, maar veel meer met de kracht van de verhalen die door de eeuwen heen over en rond hem zijn verteld.

Daaruit blijkt dat er niet één Nicolaas is, maar dat elke gemeenschap en elke auteur, zijn eigen versie heeft gecreëerd uit de materialen die hun voorgangers hebben aangeleverd. Zo komt het dat we verhalen over de heilige hebben in het Latijn en Grieks, maar ook in het Anglo-Normandisch, Oud-Engels, Russisch, Frans – en zelfs in het Oud-Noors. In plaats van te proberen uit al die verhalen een oorsprong te destilleren, laat ik in deze presentatie zien wat er gebeurt als we elk van die heiligenlevens in hun eigen universum plaatsen en in hun eigen context proberen te verklaren. In plaats van een anonieme bisschop krijgen we aldus een Nicolaas te zien die optreedt als detective, superheld, matroos, advocaat, bureaucraat – maar bovenal ook als mens.

Deze lezing heeft een historisch-wetenschappelijke achtergrond, gericht op volwassen of jong volwassen publiek dat geïnteresseerd is in geschiedenis