Lezing historicus Maarten van Rossem bij de Vrienden van Archeon

Museumpark Acheon Archeonlaan 1 Alphen a.d. Rijn

Lezing : De 21e eeuw, die in de jaren zeventig begon

Wat zijn de meest kardinale gebeurtenissen van de eerste twee decennia van de 21e eeuw? Ongetwijfeld de opkomst van China en de dominantie van het neoliberale discours, dat de kredietcrisis ten gevolge had. Het is evident dat de oorzaken van deze gebeurtenissen in de decennia voor het begin van de nieuwe eeuw gezocht moeten worden. Zo wordt de blik van historicus van Rossem onvermijdelijk naar de op het eerste gezicht nogal verwarrende jaren zeventig getrokken. Toen sneuvelde de brede naoorlogse consensus, triomfeerden de neoliberale inzichten en begon het hervormingsproces in China.

Op onnavolgbare wijze neemt historicus Maarten van Rossem ons mee in de recente geschiedenis.

Excursie naar De ontdekking van de wetenschap en de Oude Hortus in Utrecht.

Catharijne Convent Utrecht

Excursie naar tentoonstelling en Hortus op de Lange Nieuwstraat in Utrecht

Op woensdag 15 mei gaan we van 10 tot 15 uur in de ochtend de tentoonstelling de Ontdekking van de wetenschap bezoeken. We lunchen in het Zaadhuis van de Oude Hortus Botanicus in de tuin achter het universiteitsmuseum. In de middag bezoeken we de reconstructie van de Oude Hortus vernoemd naar de eerste hoogleraar botanie Henricus Regius, in het Nederlands Hendrik de Roy. Wellicht komen we hem nog tegen en vertelt hij over zijn tuin!

In beide musea is de Museumkaart en de kaart van de Vriendenloterij geldig.

Programma:
10:00-10:30 Ontvangst in museum Catharijneconvent met een kopje koffie of thee aangeboden door de VVvA.
10:30-12:30 Bezoek tentoonstelling de Schepping van de Wetenschap.
12:35-12:45 Korte wandeling naar het Universiteitsmuseum.
12:45-13:45 Lunch in Café het Zaadhuis in de tuin van het museum voor eigen rekening.
13:45-15:00 Bezoek museumtuin en Regiustuin
15:00 afsluiting

De oorsprong van megalithische culturen in Europa Oftewel: Het verspreidingspatroon van bacteriën

Archeologiehuis Zuid-Holland bij Archeon

Tijdens Hendrik Gommer zijn reizen langs meer dan 3000 hunebedden in Europa, vroeg hij zich voortdurend af hoe het mogelijk is dat je overal in Europa eenzelfde soort steenformaties tegenkomt, hoewel ze van regio tot regio van elkaar verschillen. In zijn laatste boek ‘Megalieten: De oorsprong van megalithische culturen in Europa’ beschrijft hij o.a. de gelijkenis tussen het gedrag van
bacteriën op een petrischaaltje en de neolithische kolonisten in Europa. Vanuit de culturele smeltkroes van het Bretagne van rond 4300 v. Chr. trokken de megalietenbouwers naar alle windstreken.

Tijdens deze presentatie zal hij in vogelvlucht dat proces beschrijven. Waarom zou juist in Bretagne de bakermat van de hunebedden liggen en niet in Denemarken, of Ierland, of Schotland, of Portugal of op Sardinië, waar toch ook veel monumenten te vinden zijn. Kolonisten bleken zich als bacteriën te gedragen.
Net als het boek is de lezing gevuld met veel foto’s en ideeën om voor uitstapjes tijdens de vakantie, maar ook intrigerende inzichten in de menselijke natuur.

Romeinse en inheemse voedingsgewoonten langs de limes

Archeologiehuis Zuid-Holland bij Archeon

Onderzoek naar soldatenkost en andere Romeinse eetgewoontes, ook in Alphen aan den Rijn.

Een leger marcheert op zijn maag. Daar was Julius Caesar al van doordrongen, want zijn geschiedschrijvers repten met enige regelmatig over de wijze waarop het leger met voedsel moest worden bevoorraad. Schriftelijke bronnen uit verschillende perioden van het Romeinse rijk vertellen over de rantsoenen van de soldaten, en de afwijkingen op die rantsoenen. Zo is er overgeleverd dat soldaten in opstand kwamen omdat ze tijdens een veldtocht te veel vlees te eten kregen. Een andere algemene regel was dat iedereen in het leger hetzelfde at, maar van keizer Trajanus werd speciaal vermeld dat hij hetzelfde at als zijn soldaten.
Tussen historische bronnen en werkelijkheid kunnen grote verschillen voorkomen. Dat maakt het vergelijken van archeologische gegevens met historische bronnen zo interessant. In de afgelopen 20, 30 jaar is veel informatie over voedsel beschikbaar gekomen uit archeologisch onderzoek.

In eerste instantie lag de nadruk op de productie van voedsel door de Romeinse boeren. Konden zij wel genoeg produceren voor het Romeinse leger? Later verschoof de aandacht naar het Romeinse leger. Waar kwam het voedsel voor het Romeinse leger vandaan en hoe was de bevoorrading georganiseerd? Nog weer later – en dat is het onderwerp van de laatste jaren – ligt de nadruk op de gerechten die zijn bereid op het platteland, in de stad en in de forten langs de limes. In deze lezing gaat het over al die verschillende aspecten van de voedselvoorziening in de Romeinse tijd in onze streken, waarbij het fort van Alphen aan den Rijn niet ongenoemd blijft.